Η πρώτη Σεπτεμβρίου δεν σημαίνει φυσικά την έλευση του φθινοπώρου όπως ακριβώς και η τριακοστή πρώτη Αυγούστου δεν σηματοδοτεί το πέρας του καλοκαιριού, ποτέ δεν συνέβαινε αυτό και ακόμα περισσότερο τα τελευταία χρόνια με την εντονότατη κλιματική αλλαγή που γίνεται πλέον αισθητή σε ολόκληρο τον πλανήτη. Από την άλλη το φθινόπωρο από μουσικής πλευράς είναι η πλέον «αδικημένη» εκ των τεσσάρων εποχών καθώς έχουν γραφτεί ή έστω σχετίζονται με αυτή λιγότερα τραγούδια από κάθε άλλη.
Πρώτο έρχεται όπως είναι αναμενόμενο το χιλιο-υμνημένο καλοκαίρι, ακολουθεί φυσικά η γλυκιά και γεμάτη υποσχέσεις για κυριολεκτική και μεταφορική αναγέννηση άνοιξη, ακόμα και ο παγωμένος χειμώνας έχει εμπνεύσει αρκετούς δημιουργούς αλλά το καημένο το φθινόπωρο φαίνεται πως είναι – ή θεωρείται – μάλλον αδιάφορο για να γίνει στιχουργικό θέμα και να αφήσει το μελαγχολικό αποτύπωμα του σε μελωδίες.
Υπάρχουν όμως κάποια πολύ όμορφα τραγούδια για εκείνη την περίοδο που τα όρια καλοκαιριού και φθινοπώρου είναι πολύ δυσδιάκριτα, αυτήν ακριβώς δηλαδή την οποία διάγουμε τώρα. Επέλεξα λοιπόν πέντε από τα πλέον ενδιαφέροντα – για ποικίλους και διαφορετικούς μεταξύ τους λόγους – εξ αυτών των τραγουδιών που έχουν γραφτεί με αφορμή ή έστω με συναφή θεματολογία με αυτές τις είκοσι περίπου ημέρες του Σεπτεμβρίου κατά τις οποίες το γεμάτο ζωή πράσινο χρώμα του φυλλώματος του μεγαλυτέρου μέρους της χλωρίδας αρχίζει να δίνει την θέση του στο «αρρωστημένο» αν όχι θνησιγενές και – για εμένα τουλάχιστον – αρκούντως.... «παρακμιακό» κίτρινο.
Το όνομα και μόνο της cool jazz δείχνει ότι πιθανότατα είναι το πιο κατάλληλο μουσικό ιδίωμα για τις πρώτες ημέρες του φθινοπώρου. Μια από τις καλύτερες αποδείξεις για αυτό είναι το «Early Autumn» από τον ομώνυμο δίσκο του ’75 του σπουδαίου τζαζίστα (ήταν άριστος εκτελεστής του κλαρινέτου, του άλτο και του τενόροι σαξοφώνου και θαυμάσιος blues τραγουδιστής και bandleader ήδη από την εποχή του swing) Woody Herman το οποίο είναι επανεκτέλεση παλαιότερης σύνθεσης του – από κοινού με άλλους δύο μουσικούς – αλλά με την συμμετοχή σε αυτή την περίπτωση ενός άλλου πολύ μεγάλου τενόρο σαξοφωνίστα που ο ήχος του σημάδεψε την cool jazz, του Stan Getz.
«Πρωινό Σεπτεμβρίου,/Χορέψαμε μέχρι που η νύχτα έγινε μια καινούργια ημέρα/Δύο εραστές που έπαιζαν σκηνές/Από κάποιο ρομαντικό έργο...» Ο Neil Diamond έχει γράψει μερικά πολύ καλά τραγούδια αλλά και έχει ερμηνεύσει ουκ ολίγα (συνήθως γραμμένα από άλλους) μετριότατα ως κάκιστα, σε αμφότερες τις περιπτώσεις όμως τις περισσότερες φορές ήταν τελικά η σπουδαία βαρύτονη φωνή του αυτή που τον έκανε να κερδίζει το παιχνίδι. Το «September Morn» (γραμμένο μεν από τον ίδιο αλλά σε συνεργασία με τον...Gilbert Becaud!) από το ομώνυμο album του ’79 ανήκει δυστυχώς στην δεύτερη κατηγορία, μια υπέρ του δέοντος μελό MOR μπαλάντα την οποία όμως η τιτάνεια – ή μήπως...κυκλώπεια; - ερμηνεία του καταφέρνει παράδοξα σχεδόν να απογειώσει!
«Η νύχτα τρέχει μαζί με τον ουρανό/Το γρασίδι που ήταν πράσινο τώρα είναι σανός/ Ο κόσμος γυρίζει χωρίς κανέναν ήχο/Και φαίνεται ότι το καλοκαίρι τελείωσε...Ο ήλιος και η σελήνη αλλάζουν διαδοχικά στον ουρανό/Οι ημέρες χάνονται τόσο σύντομα/Τα λιβάδια φιλιούνται από μια δροσερή φθινοπωρινή αύρα/Κάπου μακριά τώρα είναι Ιούνιος...». Η μία και μοναδική, η όντως ανεπανάληπτη, αείμνηστη Dusty Springfield στο «Summer Is Over», ένα υπέροχο αληθινά τραγούδι από το δεύτερο της album του ’64, το «A Girl Named Dusty» ή απλά «Dusty» στην αμερικανική έκδοση του, γραμμένο από τους Tom Springfield (απλή συνεπωνυμία) και Clive Westlake και του οποίου η πλούσια, κλασικίζουσα ενορχήστρωση εν πολλοίς προοιώνισε το μετέπειτα στιλ αρκετών από τις μπαλάντες της κορυφαίας αυτής ερμηνεύτριας.
«Τα φύλλα που πέφτουν περνούν απαλά δίπλα από το παράθυρο/Τα φθινοπωρινά φύλλα, κόκκινα και χρυσά/Βλέπω τα χείλη σου, τα καλοκαιρινά φιλιά/Τα ηλιοκαμένα χέρια που κρατούσα/Από τότε που έφυγες οι ημέρες γίνονται όλο και μεγαλύτερες/Και σύντομα θα ακούσω το τραγούδι του γερο-χειμώνα/Αλλά μου λείπεις πιο πολύ αγαπημένη μου/Όταν τα φθινοπωρινά φύλλα αρχίζουν να πέφτουν...».
Ένα τραγούδι που έγραψε το 1947 ο Ούγγρος συνθέτης Joseph Kosma αρχικά σε στίχους του Γάλλου σεναριογράφου Jacques Prévert («Feuilles Mortes») αλλά πολύ περισσότερο φυσικά ήταν όταν ο – πιο γνωστός ως τραγουδιστής αν και ήταν επίσης αξιόλογος συνθέτης και στιχουργός – Αμερικανός JJohnny Mercer τους μετέφρασε στα αγγλικά ως «Autumn Leaves» τότε που μετατράπηκε σε ένα jazz standard το οποίο θέτει πολύ σοβαρή υποψηφιότητα ως το απόλυτοφθινοπωρινό τραγούδι. Αναρίθμητες κυριολεκτικά οι εκτελέσεις του, φωνητικές και ορχηστρικές και αρκετές βέβαια από αμφότερες πολύ καλές (στην δεύτερη περίπτωση αξεπέραστη είναι μάλλον εκείνη του Miles Davis) αλλά κάτι με κάνει να προτιμώ αυτή του θαυμάσιου τρομπετίστα αλλά και υπέροχου τραγουδιστή Chet Baker από τον δίσκο του ’77 «The Incredible Chet Baker Plays And Sings» αν και όχι για κάποιον συγκεκριμένο λόγο.
Εκτός ίσως από το ότι αυτή η σαγηνευτική μα και «καταραμένη» φιγούρα της jazz (ένας δανδής, ίσως ακόμα και γόης που όμως πέρασε ένα μεγάλο μέρος της ζωής του εθισμένος στο αλκοόλ και κυρίως στα σκληρά ναρκωτικά, γεγονός που κατέστρεψε τόσο την τελευταία όσο και την καριέρα του) με την χαρακτηριστικά «κουρασμένη» ερμηνεία του καταφέρνει να αποδώσει σχεδόν ιδανικά την ταύτιση της θλιμμένης ατμόσφαιρας του φθινοπώρου με το τέλος ενός έρωτα, αυτό ακριβώς δηλαδή που βρίσκεται στην καρδιά του τραγουδιού.
(Και ως...bonus track η πλέον ίσως «προχωρημένη» και ανατρεπτική εκδοχή του «Autumn Leaves», εκείνη του βρετανικού ντουέτου Coldcut (οι DJs και παραγωγοί Jonathan More και Matt Black) από το τέταρτο album τους του ’94 «Philosophy» και η οποία διατηρεί μεν σχεδόν ακέραια την φωνητική μελωδία αλλά επάνω σε ένα πρώιμο...trip hop ρυθμό! Ακόμα περισσότερο δε στο εκπληκτικό remix των Irresistible Force, με άλλα λόγια του θρυλικού για τους μυημένους στην electronica Mixmaster Morris…
«Νεκρά φύλλα και το βρώμικο έδαφος/Όταν ξέρω ότι δεν είσαι κοντά/Λαμπερά μπλουζάκια και αναψυκτικά/Όταν ακούω τον ήχο των χειλιών σου...». Το φθινόπωρο όμως έχουν τραγουδήσει και εκπρόσωποι της νεότερης εναλλακτικής rock σκηνής όπως το ντουέτο των White Stripes στο «Dead Leaves And The Dirty Ground» από το τρίτο album τους του 2001 «White Blood Cells», ένα τυπικό για αυτούς δηλαδή άκρως «επιθετικό» κομμάτι με εξαιρετικά δυναμικό drive το οποίο αντιπαραθέτει την φθινοπωρινή φύση με την ευφορία του έντονου ερωτικού συναισθήματος.
Προσωπικά όμως θεωρώ ως το τραγούδι που συνοψίζει και εκφράζει καλύτερα από κάθε άλλο την μελαγχολία και γενικότερα το συναίσθημα του φθινοπώρου ένα που δεν αναφέρει καν το όνομα αυτής της εποχής στον τίτλο ή στους στίχους του! Το «The Windmills Of Your Mind» βέβαια, είναι από πολλές πλευρές ένα από τα πιο παράξενα τραγούδια που γράφτηκαν ποτέ αν και είναι ίσως ακριβώς αυτό που του δίνει την ουκ ολίγον μυστηριακή γοητεία του, πριν απ’ όλα δεν ήταν μια αυθόρμητη και «ανεξάρτητη» δημιουργία αλλά τμήμα του soundtrack μιας ταινίας, πιο συγκεκριμένα του αστυνομικού αλλά και ψυχολογικού θρίλερ μα ταυτόχρονα και απολαυστικής περιπέτειας «The Thomas Crown Affair» (1968, σε σκηνοθεσία Νόρμαν Τζιούισον και με τον αείμνηστο Στιβ Μακ Κουίν και την Φέι Νταναγουέι στους πρωταγωνιστικούς ρόλους).
Πάνω στους σχεδόν «κρυπτικούς» στίχους του ζεύγους των Αμερικανών Alan και Marilyn Bergman ο μέγας συνθέτης κινηματογραφικής αλλά και ορχηστρικής μουσικής – και σε μεγάλο βαθμό επηρεασμένος από την jazz - Michel Legrandέγραψε μια «ελλειπτική» μελωδία (με κύριο χαρακτηριστικό της την παντελή έλλειψη...ρεφρέν!) η οποία, αν και διατηρεί όλη την φινέτσα που θα περίμενε κανείς από και αρμόζει σε Γάλλο, ουσιαστικά ακολουθεί κατά πόδας την κυκλική ή μάλλον σπειροειδή συλλογιστική πορεία που διατρέχουν υπόγεια και οι στίχοι.
Υπάρχουν αρκετές καλές εκτελέσεις του «The Windmills Of Your Mind» - ανάμεσα τους και μια καταπληκτική της προαναφερθείσης Dusty Springfield – αλλά για εμένα ανυπέρβλητη είναι η αυθεντική έστω και αν είναι λίγο...«άτεχνη» καθώς o Βρετανός Noel Harrison ήταν πολύ περισσότερο ηθοποιός (όπως άλλωστε και ο πατέρας του, ο κατά πολύ γνωστότερος και μάλλον και καλύτερος από εκείνον Ρεξ Χάριζον) παρά τραγουδιστής. Και το μόνο που μπορώ να ευχηθώ είναι η μεταλλαγή της φύσης που συντελείται κατά την διάρκεια του φθινοπώρου – και αποτυπώνεται τόσο φιλοσοφημένα και όμορφα σε αυτό το τραγούδι – να συνοδευτεί, για όποιον/α το επιθυμεί φυσικά, από μιαν ανάλογη του κόσμου, τόσον αυτού γύρω του/της όσο και του εσωτερικού του/της...και όχι προφανώς προς το τέλος που συμβολίζει και σε μεγάλο βαθμό είναι ο χειμώνας αλλά προς την αληθινή ωρίμανση με κάθε έννοια της λέξης, εκείνης που επέρχεται με την πάροδο του χρόνου αλλά και με πολλές άλλες και κατά πολύ σημαντικότερες διαδικασίες.
Πηγή: http://www.musicpaper.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου