Μποέμικη Ραψωδία (Bohemian Rhapsody)

γράφει ο Παναγιώτης Βουλιάκης Μέχρι το 1975, οι Queen, ήταν ένα συνηθισμένο heavy συγκρότημα. Η μουσική τους, κάπου μπορεί να ξεχώριζε –ήταν υπεύθυνη γι’ αυτό η φωνή του Freddie Mercury μαζί με την κιθάρα του Brian May- όμως δεν έδειχνε να καταλήγει κάπου. Στο άλμπουμ Queen 2, φαινόταν βέβαια καθαρά ότι είχαμε να κάνουμε με “δεξιοτέχνες της κονσόλας”, με κάποιους που μπορούσαν να εκμεταλλευθούν στο έπακρο τις δυνατότητες του studio. Πέρα από αυτό τίποτα. Ως τότε. Το 1975, λοιπόν, οι Queen δημιούργησαν την Μποέμικη Ραψωδία (Bohemian Rhapsody). Μέσα στα έξι περίπου λεπτά που διαρκεί, το γκρουπ επιχειρεί μια ολοκληρωτική αλλαγή προσέγγισης της μουσικής του: Μια αυθεντική ροκ μουσική που μετουσιώνεται σε όπερα, χρησιμοποιώντας ποικίλες μουσικές κατευθύνσεις. Ένα πολυ-στυλιστικό αριστούργημα. Στις τρεις εβδομάδες που κράτησε η ηχογράφηση, χρησιμοποιήθηκε η τελειότερη τεχνολογία και το αποτέλεσμα ήταν συναρπαστικό. Η ηχογράφηση ξεκίνησε στις 24 Αυγούστου του 1975, στα Rockfield Studios. Πραγματοποιήθηκε σε μαγνητικές ταινίες -μπομπίνες όγδοης γενιάς- οι οποίες φημολογείται ότι από τις πολλαπλές ηχογραφήσεις, έλιωσαν κυριολεκτικά: είχαν γίνει σχεδόν διάφανες (“they could be seen through”). Πρόσθετες ηχογραφήσεις έγιναν στα North London Scorpio και στα SARM studios. Το κομμάτι έχει μορφή παρατακτική (A+B+Γ+...),με μοναδικό στροφικό μέρος το μέρος της μπαλλάντας. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι πρόκειται για μια μικρή σουίτα. Θα μπορούσαμε επίσης να το "χωρίσουμε" στα παρακάτω μέρη: Εισαγωγή - Μπαλλάντα - "Όπερα" - "Ροκ" - Επίλογος. [*] Δεν είναι λίγοι κι εκείνοι που παραλληλίζουν τη δομή του με τη δομή ενός συμφωνικού έργου. Με αυτό το σκεπτικό, θα μπορούσαμε -χονδρικά- να διακρίνουμε τέσσερα μέρη: Adagio cantabile, Allegretto vivace, Presto energico, Larghetto maestoso. Η κονσόλα έκανε θαύματα. Τοποθετώντας όργανα και φωνητικά το ένα πάνω στο άλλο και –αξίζει να σημειωθεί- χωρίς τη χρήση synthesizers, οι Queen κατάφεραν να δημιουργήσουν κάτι, ακουστικά, πρωτόγνωρο. Το Bohemian Rhapsody κυκλοφόρησε τελικά το Νοέμβριο. H ΕΜΙ αρχικά δίσταζε να το κυκλοφορήσει σαν single αφού ξεπερνούσε κατά πολύ τα παραδοσιακά τρία λεπτά σε διάρκεια. Όμως, η μαγνητοταινία έφτασε στα χέρια του χαρισματικού Λονδρέζου d.j. Kenny Everett (1944-1995). Ο Everett μετέδωσε το κομμάτι αρκετές φορές και η ανταπόκριση του κοινού ανάγκασε τη εταιρεία να το κυκλοφορήσει. Η Μποέμικη Ραψωδία έμεινε για εννιά βδομάδες στο νούμερο 1 της Αγγλίας, κάτι που είχε να συμβεί από το 1957, ενώ, αξιοσημείωτο είναι και το ότι βρέθηκε για δεύτερη φορά στο νούμερο ένα το 1991, μετά από τον θάνατο του Mercury. Ήταν από τα πρώτα σινγκλ που προβλήθηκε με μουσικό βίντεο (ο όρος βίντεο κλιπ δεν είχε επινοηθεί ακόμα). To βίντεο στοίχισε μόλις 4500 λίρες και το σκηνοθέτησε ο Bruce Gowers, χρησιμοποιώντας ιδέες των μελών του συγκροτήματος. Το άλμπουμ A night at the Opera, έφτασε κι εκείνο στο νούμερο 1, όμως πολλοί το θεώρησαν απλά ως την κορνίζα του πίνακα. Μετά το Bo Rhap (ή Bo Rap, όπως το ονομάζουν …χαϊδευτικά), όλοι θα πάρουν στα σοβαρά τους Queen. Τη συνέχεια, όλοι την ξέρουμε…  Is this the real life- Is this just fantasy- Caught in a landslide- No escape from reality- Open your eyes Look up to the skies and see- I’m just a poor boy,i need no sympathy- Because I’m easy come,easy go, A little high,little low, Anyway the wind blows,doesn’t really matter to me, To me Mama,just killed a man, Put a gun against his head, Pulled my trigger,now he’s dead, Mama,life had just begun, But now I’ve gone and thrown it all away- Mama ooo, Didn’t mean to make you cry- If I’m not back again this time tomorrow- Carry on,carry on,as if nothing really matters- Too late,my time has come, Sends shivers down my spine- Body’s aching all the time, Goodbye everybody-I’ve got to go- Gotta leave you all behind and face the truth- Mama ooo- (any way the wind blows) I don’t want to die, I sometimes wish I’d never been born at all- I see a little silhouetto of a man, Scaramouche,scaramouche will you do the fandango- Thunderbolt and lightning-very very frightening me- Galileo,galileo, Galileo galileo Galileo figaro-magnifico- But I’m just a poor boy and nobody loves me- He’s just a poor boy from a poor family- Spare him his life from this monstrosity- Easy come easy go-,will you let me go- Bismillah! no-,we will not let you go-let him go- Bismillah! we will not let you go-let him go Bismillah! we will not let you go-let me go Will not let you go-let me go Will not let you go let me go No,no,no,no,no,no,no- Mama mia,mama mia,mama mia let me go- Beelzebub has a devil put aside for me,for me,for me- So you think you can stone me and spit in my eye- So you think you can love me and leave me to die- Oh baby-can’t do this to me baby- Just gotta get out-just gotta get right outta here- Nothing really matters, Anyone can see, Nothing really matters-,nothing really matters to me, Any way the wind blows....  Όμως, τι είναι ραψωδία; Τι είναι ένας μποέμ; Για τι πράγματα μιλά η Bo Rhap; O Kenny Everett ισχυριζόταν ότι -ο Freddy Mercury του είχε πει ότι- απλά ήταν “στίχοι στην τύχη, ρίμα δίχως νόημα”… Ο Brian May, αντίθετα, δήλωσε ότι το κομμάτι σκιαγραφεί την προσωπικότητα και τη στάση ζωής του Freddy. Αρκετοί θα υποστηρίξουν την εκδοχή της περιγραφής μιας εγκληματικής πράξης και των συνεπειών της. ¶λλοι θα το συνδέσουν ακόμα και με τον πόλεμο στο Βιετνάμ. To σίγουρο είναι ότι παρά τις “λογοτεχνικές” διαμάχες που έχουν προκαλέσει οι στίχοι του, κανείς δεν μπορεί με σιγουριά να πει για τι πράγμα μιλάει το Bo Rhap . Ο μποέμ, πάντως, μαζί με τον δανδή αποτέλεσαν σύμβολα της παρακμής του αστικού πολιτισμού, κατά τον 19ο αιώνα. Αντιπαραθέτουν στον αστικό ατομικισμό έναν ατομικισμό πολύ ριζοσπαστικότερο, που από μερικές απόψεις, αν και παραμορφωμένα, προδιαγράφει τις κατοπινές ιδεολογίες της αυτοπραγμάτωσης. Ο μποέμ (boheme) ήταν ο φτωχός συνήθως λόγιος ή καλλιτέχνης, που ζούσε λιτά αλλά αμέριμνα και εύθυμα. Κατ’ επέκταση, μποέμ ονομάστηκε και ο τυχοδιώκτης, ο αδιάφορος ή ο ανίκανος στην αντιμετώπιση της ζωής άνθρωπος. Μποέμ, είναι και ο τίτλος δυο λυρικών έργων, του Πουτσίνι (1896) και του Λεονκαβάλλο (1897), εμπνευσμένων από τις Σκηνές του μποέμικου βίου, του Ερρίκου Μυρζέ. Πάντως, άλλη μια ερώτηση που δεν έχει απαντηθεί ποτέ, είναι ποιός συνθέτης επηρέασε τον Mercury... Ο Scaramouche –όνομα συνώνυμο του παλληκαρά και του αρλεκίνου συνάμα- ήταν ένας από τους χαρακτήρες του παλαιού ιταλικού θεάτρου (commedia dell'arte ), ντυμένος πάντα στα μαύρα. Δημιουργός του ήταν ο Τ. Φιορίλλι, που τον παρουσίασε για πρώτη φορά στο Παρίσι -το 1640- και υπήρξε πρότυπο του Μολιέρου. Fandango είναι ένας ερωτικός ισπανικός χορός, διαδεδομένος και στο Μεξικό (όπου ο όρος έγινε συνώνυμος της fiesta, της γιορτής), με βήματα που μοιάζουν με τον χορό tarantella και με ρίζες στην αρχαία Ρώμη. Είναι πρόγονος του bolero. Bismillah, στα αραβικά σημαίνει “στο όνομα του Θεού”, ενώ Beelzebub είναι το όνομα ενός θεού που λάτρευαν οι Φιλισταίοι της πόλης Εκρών. Το όνομα Βεελζεβούλ αποτελεί προσωνυμία του Σατανά στα χριστιανικά κείμενα. Και, τέλος, ραψωδία στη μουσική ονομάζουμε το διηγηματικό συμφωνικό μουσικό έργο, ενώ ραψωδώ, σημαίνει: απαγγέλλω έντεχνα, εγκωμιάζω κάποιον, αλλά και: μιλώ ανόητα, μωρολογώ... -------------------------------------------------------- Βιβλιογραφία - βοηθήματα: Du Noyer, Paul (ed.), The Story of Rock 'N' Roll: the Year-By-Year Illustrated Chronicle , Carlton Books Ltd, 1995 http://en.wikipedia.org/wiki/Bohemian_Rhapsody http://www.lyricsfreak.com/q/Queen/112599.html Π. Κονδύλης, Η παρακμή του Αστικού Πολιτισμού, Θεμέλιο, Αθήνα 2000 *Μουσική ανάλυση του BoRhap -στα αγγλικά- υπάρχει στη σελίδα: http://Queen.musichall.cz/index_en.php?s=sa&d=bohRap Πηγή: www.musicheaven.gr